نگاهي هوشمندانه تر از دايناسورها

در سال 2007/1386 زماني كه هنوز پروژه ي «صورت فلكي» (constellation) ناسا براي بازگشت انسان به ماه رد نشده بود، گروهي از اعضاي شركت لاك هيد مارتين در حال تحقيق و بررسي بودند تا بفهمند چگونه مي توانند از كپسول هاي اوريون استفاده كنند وانسان را به سيارك ها بفرستند. اين پروژه به طور رسمي plymouth Rock ناميده شد. در سال 2010/1389 دو ماه پس از لغو شدن پروژه ي بازگشت به ماه، اعلام شد كه فضانوردان بايد تا سال 2025/1404 به نزديك ترين سيارك و در دهه ي 2030/1410 به مريخ بروند و قرار شد كه براي اين مأموريت ها از كپسول هاي اوريون استفاده شود. بررسي شرايط فني اين مأموريت بر عهده ي جاش هاپكينز و گروهش بوده است. هاپكنيز مي گويد: «طبيعي است كه بخش هايي از فضاپيما براي مأموريت ديگري طراحي شده است. اما نكته ي جالب اين جاست كه پس از بررسي اوريون به اين نتيجه رسيديم كه اين وسيله و همه ي ابزارهاي آن كه براي سفر به ماه طراحي شده بودند با ابزارهايي كه براي سفر به سيارك ها به آن ها نياز داريم كاملاً سازگارند». اوريون براي سفري 6-7 ماهه طراحي شده بود و10 برابر شاتل هاي فضايي براي پرتاب وفرود امنيت دارد. اين فضاپيما به جاي سوخت از صفحه هاي خورشيدي استفاده مي كند كه براي سفرهاي طولاني تر مناسب تر است. اين گروه پيشنهاد داد كه دو كپسول اوريون از دماغه به هم متصل شوند تا در اين سفر طولاني، فضاي كافي براي زندگي دو فضانورد تأمين شود. ناسا اعلام كرد كه اتاقكي به فضاپيماي اوريون افزوده خواهد شد تا زندگي براي 4 فضانورد در اين سفر ممكن شود. اين گروه، كه تمام پيش بيني هاي خود را بر اساس حداقل نيازها و هزينه بنا كرده بودند، از اين تصميم تعجب كرده اند. هاپكينز معتقد است كه اين تصميم جديد به نفع گروه و فضانوردان خواهد بود اما ناسا در عوض مجبور خواهد شد هزينه هاي زياد اين طرح را هم تامين كند. بايد ديد آيا اين فضاپيما قرار است به سوي مريخ يا سياركي دور برود كه در اين صورت فضاي بيشتري، بهتر خواهد بود يا اين كه فقط به سوي نزديك ترين سيارك خواهد رفت كه در اين صورت همان فضا مناسب تر است و ارزان تر تمام مي شود. فضاي خالي درون اوريون، يعني فضاي منهاي فضايي كه كامپيوترها، صندلي ها و بارها اشغال مي كنند 9 متر مكعب است. صفحه هاي خنك كننده ي دستگاه ها و ابزارها جدا از دستگاه تهويه ي هوا در فضاپيما جاسازي شده اند.وت در آب سقوط مي كند تا شرايط فرود به طور دقيق بررسي شود. البته هنوز آزمايش هاي بسياري براي فضانوردان و فضاپيما باقي مانده است زير اين نخستين باري خواهد بود كه انسان بسيار دورتر از ماه و به آن سوي ميدان مغناطيسي زمين سفر مي كند. به همين علت سفري پرمخاطره پيش روي فضانوردان خواهد بود كه حتي فضانوردان آپولو و كساني كه نخستين بار قدم بر ماه گذاشتند هم با چنين خطري رو به رو نبودند. آن طور كه پيش بيني شده است پس از 3 ماه كه فضانوردان به مقصد تعيين شده برسند به علت گرانش ضعيف سيارك نمي توانند روي آن فرود بيايند و به اصطلاح كنار سيارك «پارك» خواهند كرد. پس از آن يكي از فضانوردان با روش راه پيمايي فضايي در گرانش صفر، همان روشي كه فضانوردان ايستگاه بين المللي براي راه پيمايي استفاده مي كنند، روي سيارك شناور مي شود و خود را با ابزارهايي كه در اختيار دارد به سيارك متصل مي كند تا فضانورد دوم او را در مسيرهاي گوناگوني هدايت كند. فضانوردان پس از راه پيمايي هاي فضايي 50 تا 100 كيلوگرم از مواد سطح و زيرسطح سيارك را با خود به زمين برمي گردانند. مولكول ها و تركيبات آلي اين مواد به دانشمندان سرنخ هايي از چگونگي آغاز حيات در زمين مي دهند. به نظر مي رسد كه سيارك ها بازمانده هايي دست نخورده از روزهاي نخست شكل گيري منظومه ي شمسي هستند. فضانوردان فقط 5 روز در سيارك خواهند بود؛ البته شايد اين مدت به نسبت شرايط تغيير كند. پس از اين مدت آن ها دوباره طي 3 ماه به زمين برمي گردند.

سيارك هاي كانديدا
 

دانشمندان تخمين زده اند كه 200 هزار نزديك زمين وجود دارند كه 20 هزار تاي آن ها ممكن است براي زمين خطرآفرين باشند. البته ناسا فقط 7 هزار سيارك را كشف و شناسايي كرده است كه بيشتر آن ها بسيار كوچك هستند. بعضي از دانشمندان معتقدند سيارك مقصد نبايد پهنايي كم تر از 100 متر داشته باشد. اما سيارك هايي كه تا به حال نامزد شده اند حداكثر 75 متر پهنا دارند. سياركي مانند اِروس در مداري تقريباً بيضوي به زمين نزديك مي شود اما سرعت زياد اين سيارك نسبت به زمين ملاقات با آن را دشوار مي كند. سيارك EA9 2008 يكي از نامزدهاي اين سفر است كه در سال 2019/1398 به نزديكي زمين، تقريباً به فاصله ي 12 ميليون كيلومتري، مي رسد اما هنوز انتخاب آن تأييد نشده است. تاكنون بيش از 44 سيارك نامزد انتخاب شده اند كه تا سال 2025/1404 به زمين نزديك مي شوند و احتمالاً تا چند سال آينده سيارك هاي بيشتري هم كشف خواهند شد.

مأموريتي هدفمند يا اسرافي در ابعاد بزرگ؟
 

چارلي بولدِن، رئيس ناسا، مي گويد: «اين مأموريت سخت ترين پروژه اي است كه ما انجام خواهيم داد. زيرا سيارك ها طبق برنامه ريزي نمي آيند». اما در كنار همه ي اين فعاليت ها هيچ كس نمي داند كه چرا ناسا هيچ كسي را مدير اين مأموريت انتخاب نكرده و اين موضوع تعجب بسياري را برانگيخته است. اين مأموريت سخت، مخالفان بسياري هم دارد كه معتقدند برنامه ريزي براي سفر به سيارك، كاري نامعقول است كه نتيجه ي خاصي به همراه نخواهد داشت به جز صرف هزينه و زمان! يكي از كساني كه چندان با اين طرح موافق نيست اندرو چِنگ مدير دانشكده ي هوا و فضاي دانشگاه جان هاپكنيز است. او مدير علمي و همكار دو مأموريت روباتيكي بوده است كه به سوي سيارك ها فرستاده شدند: ماموريت NEAR ناسا و مأموريت هايابوساي ژاپن. او معتقد است كه فرستادن انسان به سوي سيارك ها مفيد خواهد بود اما بهتر است مأموريت هاي روباتيك بيشتري در اين زمينه انجام شود زيرا روبات ها هم مي توانند مقداري از مواد سطح سيارك ها را به زمين بياورند. علاوه بر اين، آن ها مي توانند به آساني دوربين هاي سبك، طيف سنج ها و ابزارهايي براي تجزيه و تحليل كردن مواد سيارك ها با خود حمل كنند و به سوي هر سياركي با هر اندازه يا فاصله اي بروند. و پس از اين مأموريت ها مطمئناً سفر انسان به سيارك ها خطر كم تر، سود بيشتر و اهداف مهم تري خواهد داشت. اما بعضي نيز مي گويند روبات ها تا زماني مفيدند كه برنامه ريزي شده باشند و باز هم به انسان ها وابسته اند و هيچ چيز جايگزين حضور انسان نخواهد شد. البته شايد بتوان گفت كه اين سفر نوعي سفر آزمايشي براي فضانوردان است و آن ها را آماده ي سفري هيجان انگيز و سخت تر كند؛ سفر به سوي سياره ي سرخ. اين مأموريت اطلاعات ارزشمندي از مسيري طولاني و مقصدي بسيار دور در اختيار فضانوردان خواهد گذاشت كه قطعاً براي سفر انسان به مريخ مفيد خواهد بود و هيچ روباتي نمي تواند اين اطلاعات و تجربه را به جاي انسان به دست بياورد. به گفته ي جان گرانزفيلد، اخترفيزيك دان و فضانوردي كه در5 مأموريت شاتل ها شركت كرده است: «به نظر من اين نخستين باري است كه انسان ها تصميمي بهتر از دايناسورهاي 65 ميليون سال پيش مي گيرند. نود و پنج ميليون سال پيش سياركي به ماه خورد كه گودال تيكو را ايجاد كرد و دايناسورها شاهد اين اتفاق بودند. سي ميليون سال بعد همين اتفاق در زمين رخ داد و نسل آن ها را منقرض كرد. اما اگر ما امروز اين مأموريت را انجام دهيم مي توانيم اميدوار باشيم كه هر زمان سياركي حيات زمين را به خطر بيندازد مي توانيم به سرعت اقدام كنيم و با اصلاح كردن مسير حركت آن، بشريت را نجات بدهيم. با اين نگاه آيا واقعاً اين مأموريت ارزش اين مقدار هزينه و زمان را ندارد؟»
منبع: نجوم شماره 210.